Çocuklarda cinsel gelişim nedir? Çocuklarda cinsel gelişim nasıl olur?
0-9 Yaş Arası Çocuklarda Cinsel Gelişim
Dünyaya gelen her bebek, onların iradeleri dışında onlara verilen cinsiyetten ve özeliklerinden bir haberdir. 3 yaşına kadar çocuklarda cinsel gelişimin nasıl olduğuna bakacak olursak herkesi aynı görürler, erkek – kadın ayrımının farkında olamazlar, toplumsal cinsiyet rollerinin dışında davranabilirler. Hatta bu dönemlerde özellikle erkek bebeğe sahip ebeveynler, çocuğun bebekle oynamasını, annesinin makyaj eşyalarını karıştırmasını, hatta yalnızca annesinin hareketlerini taklit etme amacıyla onunla benzer davranışlarda bulunmasını garip karşılamaktadırlar. Unutulmamalıdır ki 3 yaşına kadar gelmiş her bebek çoğunlukla kendi bedeninin keşfiyle ilgilidir. Hatta zaman zaman bu keşif sırasında cinsel organına dokunmaktan zevk aldığını hissedebilir ve davranışı sürdürme eğiliminde olabilir.
Bu durum biz yetişkinlerin dünyasındaki mastürbasyon kavramıyla uzaktan yakından ilgili değildir. Verilen aşırı tepkiler çocuğu korkutabilir ya da dikkat çekmek adına çocuk davranışı daha sık tekrarlayabilir. Her iki durumda da cinsellikle ilgili çarpıtılmış düşünce ve bilgi şemalarına sebep olunabilir. Bu tip durumlarda ailelere tek önerilen şey; durumu normal karşılamak, yaptığı davranışa dikkat çekmemek, eğer aşırıya kaçan davranışlar söz konusuysa çocuğa fark ettirmeden dikkatini başka bir şeye yöneltmektir.
3 yaş sonrasında çocuklarda cinsel gelişim, çevreden aldığı mesajlarla da farklı bir cinsiyetin farkına varmaları yönünde evrilir. Bilişsel gelişimi ilerlediğinden benzerlik ile farklılıkların farkına varırlar, keşif duyguları çevre ve başkaları üzerine yoğunlaşır. Bu dönemde birbirlerine kendi cinsel organlarını gösterebilirler, sorular sorabilirler. Bu dönemdeki cinsel organlara ve cinselliğe aşırı ilgi ebeveynleri endişelendirse de aslında tüm bu olanlar dünyayı tanımak ve anlamak için yapılan davranışlardan ibarettir. Geri bildirimlerde bulunmadan çocuğun sadece deneyimlemesine izin vermek, yapılacak en doğru şeylerden biridir.
Aileler sabırlı olurlarsa zaten 4-5 yaşlarında, farklılıkları kavramanın getirdiği doğal bir duygu olan utanmayla bu tarz davranışlar sönmeye uğrayacaklardır. Böylece cinsiyet kavramı ve cinsel organlarla ilgili anne ve babalar çok fazla konuşarak bilgi vermeye ihtiyaç duymayacaklar; çocuklarda yaşlarının getirdiği bu doğal dönemi sağlıklı cinsel gelişim ile atlatacaklardır.
Çocuklarda cinsel gelişim ve merak dönemleri bu şekilde seyrederken dil gelişimiyle beraber tabi ki anne ve babalara çocukları tarafından çok çeşitli sorular sorulmaktadır; “Pipi nedir?”, “Dudu nedir?”, “Ben nasıl oldum?” gibi. Öyle ki bu sorular kimi zaman yüz kızartıcı olabilmekte ve aileleri çaresizliğe düşürebilmektedir. Bu gibi durumlarda yapılması gerekenler ise şu şekilde sıralanabilir;
- Çocuğun sorduğu her soru ya da yaptığı her davranışta ‘çok ayıp’, ‘konuşulmaz’, ‘sus bakayım’, ‘bir daha yaparsan kötü olur’ gibi tepkilerden kaçının. Çocuğunuz sizinle her şeyi konuşabilmeli, size her şeyi anlatabilmelidir. Konuyla ilgili aldığı her olumsuz geri bildirimin, ileriki yaşamını etkileyebileceğini unutmayın.
- Sorduğu sorulara, o yaşta çocuğun bilmesi gerektiği kadar bilgi vererek cevap verin. Eksik bilgilerle kafasındaki soru işaretlerini orada bırakmayın, fazla bilgilerle kafasında daha çok soru işareti yaratmayın. Vereceğiniz her makul cevap size; yaşına uygun olmayan soru soruduğunda ona ‘Bu senin yaşına uygun değil, sonra cevaplayacağım.’ Cümlesini söyleme hakkını verecektir. Konuyla ilgili ısrarı da minimum düzeyde olacaktır. Karşılıklı güven ilişkisi ancak bu şekilde kurulabilir.
6 yaşla beraber okula başlayan çocuklar; artık daha az kontrol edilebilir ortamlara dahil olan, nispeten daha sosyal, her gün yeni şeyler öğrenen bireyler haline gelmektedirler. Bu yaştaki çocuklarda cinsel gelişim ise bu yönde değişmektedir. Artan bilişsel kapasiteleri, merakları ve soyutlama becerileri ile düşünürler, soru sorarlar ve akıl yürütürler. Fakat bebeklik ve çocukluğun verdiği genital gölgelere merak yavaş yavaş sönmeye başlamaktadır. Keşif dönemi bitmiş, cinsellikle ilgili durağan döneme girilmiştir. Ön ergenliğe kadar da bu durum böyle devam etmektedir. Aileler tam da çocuklarının bu alana merakının yatıştığını düşünürlerken daha da karmaşık sorulara maruz kalmaktadırlar.
Bu dönemde çocuklarda cinsel gelişimi ve cinsel konulara karşı merakları bitmese de yön değiştirmektedir. Öğrendikleri bilgiler, gördükleri dersler ya da arkadaşlarından duydukları, kafalarında yeni soru işaretleri oluşturmaktadır; ‘Ben nasıl dünyaya geldim?’, ‘Sevişmek ne demektir?’, ‘Annemin karnına nasıl girdim?’. Aslında bu dönemde olan; dünyayı keşfetme arzuları, daha çok şey öğrenme istekleri, hayatı anlamlandırma çabalarından başka bir şey değildir.
Ailelerin soruları kişiselleştirmeyip konuya bilimsel yaklaşmaya çalışmaları, onları daha da rahatlatacaktır. Yani aslında çocuğun öğrenmek ya da duymak istediği şey kendi anne babasının cinselliğinden çok insanoğlunun türünün devamlılığını nasıl sağladığı hakkındadır. Her konuda olduğu gibi çocuklarda cinsel gelişim konusunda da sordukları sorular direk bizimle ilgili değil yaşantılarını anlamlandırmakla ilgilidir. Bu bilinçle yola çıkılması, hem çocuğun zihnindeki soru işaretlerini gidermemize hem de cinsellikle ilgili konularda çocukların anne babalarıyla paylaşımda bulunmasına ya da onlara rahatça sorular sormasına yardımcı olur. Çünkü ergenlikle beraber işler ailelere ve çocuklara göre daha karmaşık hale geldiğinde, bu güven ilişkisine ihtiyaç duyulmaktadır.
Bu dönemde çeşitli sorularla karşılaşan aileler;
- İlk olarak duydukları sorular ile çocuklarının yaşlarını kıyaslamalıdırlar. Eğer yaşının üzerinde bilgileri içerdiğini düşünüyorlarsa – tabi bunu bir kaçış yolu olarak kullanmamak kaydıyla – onlara açık bir dille henüz yaşlarının bunu bilmek için yeterli olmadığını söylemelidirler. Daha sonra gerçekten cevaplamak koşuluyla süreci erteleyebilirler.
- Çocuklarının tam olarak ne bilmek istediğini iyice anlamalıdırlar. ‘Bunu nasıl merak etmeye başladın, nasıl aklına geldi?’ soruları ailelere yardımcı olacaktır. Çünkü sorularının dışında fazladan verilen her cevap, onların zihinlerinde yeni sorular yaratmaktan başka bir işe yaramayacaktır.
- Konuyu kişiselleştirmeden, bilimsel doğrular ve başka kanallarla ulaşılabilen bilgiler çerçevesinde sorulara cevap vermelidirler. Başta da dediğim gibi; çocuklar sadece türün devamlılığı konusunda merak içindedirler, anne babasın cinsel hayatları ile ilgili değildirler.
- Konuyla ilgili daha fazla ve detaylı bilgi edinmeleri adına, özel olarak hazırlanan kitaplardan edinmeleri ve çocuğun kitaplığına koymaları da en uygun yollardan biridir. Çocuk, kitabı ilk etapta ebeveynleri ile birlikte incelemeli, tartışmalıdır. Sonrasında istediğinde kitaba ulaşabilmesini sağlamak, konuyu normalleştirmek ve doğal bir süreç olduğunu vurgulamak adına çok önemlidir. Aynı zamanda belgeseller de bu amaç doğrultusunda kullanılabilecek doğru ve önemli yöntemlerden bir diğerdir.
Çocuklarda cinsel gelişim hem onları hem anne babaları zorlayan meselelerdendir. Kendinizi çıkmazda hissettiğinizde, bu konuyu ona nasıl açıklayacağınızı düşünmeniz gerektiğini, sonrasında konuşabileceğinizi söyleyin. Kazandığınız bu zamanla araştırmalar yapabilir ya da her yerde bulabileceğiniz çocuklara uygun resimli anlatımları içeren kitaplardan edinebilirsiniz. Böylece hem siz en uygun yolu bulmuş olur hem de onu en iyi şekilde aydınlatmış olursunuz.
Ergenlerde cinsel gelişim ile ilgili ayrıntılı bilgiler için tıklayınız.
