Wısc-4 Zeka Testi Nedir?
Wısc-4 Hangi beceri alanlarını değerlendirir? WISC-4 tanı koyar mı?
WISC-4 Zeka Testi, 2003 yılında geliştirilmiş zeka testidir. Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği – 3 ‘ ün (WISC-3) yenilenmiş biçimidir. Zeka testinin bu versiyonu ülkemizde hiç kullanılmamıştır. WISC-4 Zeka Testi ‘nden önce kullanılmakta olan, Türkiye’ ye uyarlanmış en son test WISC-R’ dır. 2008 yılında hakları Türk Psikologlar Derneği tarafından alınmıştır. O zamandan itibaren Türkçeleştirilmiş, standardizasyon çalışmaları tamamlanarak kullanılmaya başlanmıştır. Bugün, WISC-R Zeka Testi pratikte hala kullanılabilmekte, uzmanlara fikir verebilmektedir.
WISC-4 Zeka Testi 6 yaş 0 ay ile 16 yaş 11 ay yaş aralığındaki çocuklara uygulanabilir. 10 temel alt test, 5 yedek alt testten oluşmuştur. 10 alt test, çocuğun bilişsel becerilerinin tanımlandığı 4 kategoriye ayrılmıştır. Bu nedenle uygulama sonucunda bir toplam puan ve 4 ayrı dönüştürülmüş puan elde edilmektedir. Bu bölümler; sözel kavrama, algısal akıl yürütme, çalışma belleği ve işlemleme hızıdır. Her bir bölüm farklı beceri alanlarını değerlendirmektedir.
Zeka değerlendirmesi yüzyıldır çeşitli sebeplerle ihtiyaç duyulan bir olgudur. Wechsler ya da Stanford-Binet testleri bu nedenle kuramsal alt yapıları olmasından çok sağlık, askeri ya da hukuk alanlarında zorunlu ihtiyaçlar sonucunda geliştirilmişlerdir. Bu nedenle dünya çapında kabul gören ölçüm araçları güçlü bir kuramsal zeminde birleştirilememiştir. WÇZÖ-R’ da bahsedilen kuramsal ve uygulama boşluğunu kapatıcı Cattel-Horn-Caroll Kuramı burada devreye girmektedir. Bu kuram zekayı 3 katmanda tanımlamaktadır. En geniş olan orta katmanında WISC-4 Zeka Testi ‘nde ölçümlemesine yer verilmiş 10 beceri yer almaktadır. WISC-4 Zeka Testi ‘nde ölçülen bu beceriler; kristalize zeka, akıcı zeka, niteliksel akıl yürütme, kısa süreli bellek ve geri çağırma, görsel işlemleme, işlem hızıdır (dikkatin eşlik ettiği hız). Bu beceriler ölçme aşamasında çeşitli isimlerle değerlendirilmiştir.
Kristalize zeka; kişinin kültürel bağlamda kazanmış olduğu bilginin zenginliğine ve etkin şekilde kullanılmasına gönderme yapar. Sözel ya da dil temelli bilgi deposu da denilebilir. Zeka testlerinde en sözel alt testler bu zeka türünü içerir.
Akıcı zeka; akılcı akıl yürütme de denebilir. Kişinin kendi için yeni olan malzeme ya da süreçten çıkarım yaparken ki tümden gelimci ya da tüme varımcı akıl yürütmelerine işaret eder. Bu zihinsel işlemler bir kavramı tanıma ya da biçimlendirmeyi, örüntüler arasındaki ilişkileri anlamayı, çıkarımlar yapmayı, problem çözmeyi, anlam çıkarmayı, bilgiyi yeniden düzenlemeyi ve dönüştürebilmeyi içermektedir. Bu beceri genelde sözel olmayan uyaranlar aracılığı ile değerlendirilirken performans için sözel ve sözel olmayan düşünmenin bütünleştirilmesini gerektirir.
Niceliksel akıl yürütme; matematiksel bilgi birikimi ve matematik başarısını içerir. Bu genelde başarı testleri ile ölçülür. Bu alan Carrol tarafından bilişsel yetenekler olarak tanımlanmamıştır. Zeka bataryaları bu alanın bazı yönlerini ölçmesine rağmen, genellikle kapsamlı olarak ölçmez.
Kısa süreli bellek; bilgiyi anlık farkındalık düzeyinde yakalayıp tutma ve ardından birkaç dakika içinde kullanabilme yeteneğidir. Sınırlı kapasiteli bir sistemdir. Çoğu kişi tek seferde sadece 7 (+,- 2) bilgi parçasını tutabilmektedir. Kısa süreli bellekteki bilgiler, yeni bir bilgi geldiğinde ya yok olur ya da uzun süreli depolama ve geri çağırma yeteneği kullanılarak uygun bilgi deposunda saklanılır. Bir açıdan bu bellek türü, çalışma belleğinin bir parçası olarak işlev görmektedir.
Görsel işlemleme; görsel örüntü ya da uyaranları üretme, algılama, çözümleme, sentezleme, depolama, geri çağırma, değiştirme ve onlarla düşünme yeteneğidir. Nesneleri zihninde iyi bir şekilde döndürebilen ya da ters çevirebilen, uzamsal yapılandırmaları algılayıp değiştirebilen kişilerin güçlü bir görsel işlemleme yeteneği olduğu kabul edilir.
İşlem hızı (dikkatin eşlik ettiği hız); özellikle odaklanmış dikkat ve konsantrasyonu korumak içi baskı altındayken, bir bilişsel görevi akıcı ve otomatik olarak gerçekleştirme yeteneğidir.
Bu beceri alanları batarya içinde farklı isimde alt testlerle değerlendirilmektedir. Sanılanın aksine zeka testleri sadece çocuğun zekasına/bilişsel becerisine ait bilgileri vermez. Klinik anlamda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, Öğrenme Güçlüğü gibi problemlerin tespit edilmesi tanı konulması ve müdahale yolunun çizilmesi amacıyla yaygın olarak kullanılmaktadır. Zeka Testi tanımı, aileleri ilk başta tedirgin etse de çocuğun bilişsel yapısının gözlenebilmesi adına CAS Testi ya da WISC-4 Zeka Testi gibi yapılandırılmış bataryaların uygulanıyor olması müdahale için oldukça önemlidir.
