Oyun Terapisi
Oyun Terapisi Süreci ve Çocuğun Gelişim Basamakları Nelerdir?
Oyun Terapisi, ebeveynlerle başlatılan ve çocuklarla sürdürülen bir süreçtir. Danışanlık ve terapi ihtiyaçlarının artmasıyla başvuruda bulunan aile öncelikli olarak uzmanla görüşme yapmaktadır. Çocuksuz gerçekleştirilen ilk görüşmeyle; çocuğun ve ailenin öyküsü ile ilgili ayrıntılı bilgilere ulaşma, problem tanımını anlama ve geçmiş yaşantı deneyimlerini öğrenme amaçlamaktadır. Sonrasında çocukla devam edilen seanslar arasında zaman zaman aile görüşmeleri gerçekleştirilmektedir. Ailenin ve çocuğun ihtiyacına göre görüşme yoğunluğu ebeveynlere de kaydırılabilmektedir.
Terapi sürecinin doğasının soyut olmasına bir de terapi yapılan kişinin çocuk olması eklenince anne babaların zihni belirsizliklerle dolu olabilmektedir. Nasıl başlanıyor, terapi odasında neler oluyor, yoğunlukla çocukla gerçekleştirilen çalışmalar yeterli midir, sonunda ne olacak gibi sorular yoğun olarak görülebilmektedir. Ailenin zihnindeki soruları en samimi şekilde terapistlerine aktarmaları süreci hem kendi zihinlerinde belirgin hale getirmekte hem de uzmanın ailenin ihtiyaçlarını görerek cevaplayabilmesi sağlanmaktadır.
Terapi, doğrusal bir süreç değildir. Her zaman iyiye giden bir tablo gözlenmesi de gerçekçi değildir. Terapi süreci yoğundur, zaman zaman zorlayıcıdır ve hatta bazen rahatsız edicidir. Bu nedenle seanslar ilerledikçe çocuğun davranış paternlerinin değişiklik göstermesi oldukça doğaldır. Ailelerin bu durumun farkında olarak sürece devam etmesi önemlidir. İyileşen durumların kimi zaman bozulması, anne babalarda geriye dönüş hissini uyandırmaktadır. Danışan hangi yaşta olursa olsun geriye dönüş terapinin içeriğinde yoktur. Artan farkındalıkla duygusal denemeler vardır.
Çocuklarla yürütülen terapi süreci, kendi içinde bir denge halindedir. Bu denge aileler tarafından dışarıdan kimi zaman tutarsız yapıda görülse de sürecin doğal yapısını bilmek, çocuğun geçirdiği aşamaları anlamak açısından oldukça önemlidir. Unutulmamalıdır ki birazdan bahsedilen basamaklar standart ve her çocukta benzer şekilde görülmemektedir. Sadece ailelerin zihninde sürecin daha belirgin hale getirilmesi amaçlanmaktadır.
Buna göre Oyun Terapisi Süreci ve Çocuğun Gelişim Basamakları şu şekilde anlatılabilir:
1. Aşama: Çocuk terapi odasına adım atar atmaz bir keşif sürecine girer. Bu hem odayı hem de terapisti içermektedir. Uyum ve adaptasyon, temel meseledir. Değişime karşı savunmacı ve dirençlidir. Oyun odasına girmeyi veya oyunu reddetme, kendine, terapiste ya da odadaki oyuncaklara zarar vererek agresyon gösterme, iletişim kurmayı tercih etmeme gibi bu direnci ifade eden birçok davranış sergileyebilir.
2. Aşama: Çocuk terapi sürecinde nispeten daha az katıdır. Keşfedici oyun ya da sevecen konuşma gerçekleşir. Çok az duygu ifadesi göstererek izlediği film ya da oynadığı oyunu tekrar eden oyun paternleri gösterir.
(Kimi zaman birinci ya da ikinci basamak yer değiştirebilir. Hemen sıcak ilişkiler kurabilen çocuklar zaman geçtikçe keşfe ve denemeye dönebilir)
3. Aşama: Çocuk, uzaklığa olanak sağlayacak şekilde anlamlı oyun ile meşgul olmaya başlar. Terapiste hem mesafeli hem de güvenmeyi istediğini belli edecek kadar yakındır. Oyun terapisinde güvenlik duygusuna doğru gelişim gösterirken bu aşamadaki oyunlarda sıklıkla aksamalar gerçekleşebilir.
4. Aşama: Çocuk her seansta en az birkaç dakika aksama olmadan anlamlı oyun ile meşgul olur. Oyunda muhtemelen terapist ile duygulanımını paylaşacaktır. Terapist ile ilişki arttıkça ona yönelttiği sözel ifadeleri de artacaktır.
5. Aşama: Çocuk seansı içinde duygu değişimlerini düzenli olarak paylaşır. Oyun kendi kendini idare edici olmaktan kendini geliştirici olmaya doğru gelişir. Başa çıkma ve karar verme becerileri daha güvenle kullanılır. Çocuk eylemleri için daha çok sorumluluk kabul eder.
6. Aşama: Başlayan değişim, dirençle karşılaşır. Tam da bu noktada başa döndüğünü hisseden aile aslında pek çok aşamayı kaydetmiştir. Değişim zordur ve kontrolü gerektirir. Sağlıklı olan da budur. Bu durumu aile desteği ile sağlıklı atlatabilmek, terapinin etkilerinin kalıcı olmasına yardımcı olur.
7. Aşama: Çocuk uyum sağlama ve başkalarına koşulsuz olumlu saygı göstermeye doğru gelişim gösterir. Oyun terapisinde bu durum yetişkinlere karşı daha az talepkar olmak ve benliğe karşı gelişen sabır ile ortaya çıkar.
8. Aşama: Çocuk gelişimsel sınırlar içinde empati ve koşulsuz olumlu saygı gösteren kendini gerçekleştirmiş bir birey haline gelir.
Bu aşamalar özelinde unutulmaması gereken en önemli nokta; hangi aşamanın ne kadar zaman alacağı çocuklar özelinde farklılık gösterir. Seanslarında her aşamada gözle görünür şekilde uzun zamanlar geçirilmeyebilir. Çocuğun potansiyeline göre kimi aşamalar atlanabilir. Ayrıca değişime direnç ileriki aşamaların arasında da görülebilir. Bu birinci aşamaya dönüldüğü anlamına gelmemektedir. Oyun terapisi süreci dalgalı seyir gösterebilmektedir. Burada önemli olan ailelerin uzmanlarına güvenmeleri ve işbirliğini kaybetmeden sürece inanmalarıdır.
